Pojas sa zelenim umetkom
Dužina: oko 95 cm
Materijal: srebro, pozlata, staklena pasta, koža
Poreklo: Balkan, moguće Severna makedonija
Period: 18. - 19. vek
Izuzetno raskošan pojas primer je etnografskog nakita sa područja Balkana iz perioda osmanske vladavine. Kopča pojasa sastoji se iz tri pločice, od kojih je centralna zasvođena blago šiljatim lukom, dok bočne imaju zaobljene strane. Na centrlani deo kopče aplicirana je kružna, perforirana rozeta, a u njenom centru nalazi se umetak od tamno zelenog stakla koji imitira dragi kamen - smaragd. Sva tri dela kopče potpuno su ispunjena minuciozno izvedenom dekoracijom sa obiljem sitnim floralnih i folijažnih motiva. Ova raskošna dekoracija je izvedena u duhu levantinskog baroka. Još jedan umetnički fenomen ispoljava se na kopči pojasa, a to je "horror vacui" efekat.
Latinski termin "horror vacui" sa značenjem "strah od praznog prostora" u umetnosti označava detaljnu i razrađenu dekoraciju koja u potpunosti ispunjava površinu, ne ostavljajući ni delić praznog prostora bez dekoracije. Ovaj fenomen, koji karakterišu gusta ornamentika, složena kompozicija i vizuelna preopterećenost, posebno je svojsven islamskoj umetnosti i ispoljava se u arabesknoj ornamentici, geometrijskim šarama i dekoraciji koja uključuje kaligrafiju.
Pojas formira niz gusto raspoređenih šipčica, pri čemu nizove na tri mesta prekidaju po tri pločice sa perforiranom i apliciranom floralnom dekoracijom.
Srebrni pojas je fiksiran za još jedan unutrašnji pojas od kože.
Pojas je u srednjem veku bio važan statusni simbol, a skupocene pojaseve koji su predstvaljali vrhunac srednjevekovnog zlatarstva, sebi su mogli pruštiti samo vladari, aristokrate i istaknuti vitezovi. Srednjevekovni pojasevi izrađivali se se od srebra i zlata i bili su dekorisani emjalom i crnim nijelom. Dolaskom osmanskih osvajača na Balkan u 14. veku deo srpske vlastele se povlači ka zapadu. Oni su dolazili u Dubrovk, gde su u nadi da će sakupiti sredstva za ponovne pohode protiv Turaka, ostavljali svoj skupoceni nakit u dubrovačkim zalagaonicama.
Turci sa sobom donose i svoju umetnost i zanatske veštine. Dok izrada nakita za vlastelu zamire, razvja se izrada etnografskog nakita koji se nosio uz narodnu nošnju i koji je ispoljavao uticaje islamskog nakita u kombinaciji sa balkanskim tradicijama koje su počivale na vizantijskoj umetnosti. Tako nastaje poseban tip raskošnog i često masivnog nakita koji se uglavnom izrađivao od srebra i ukrašavao umetcima od staklene paste, korala i tirkiza. Pojas je bio jedan od najupadljivih i najskupocenijih primeraka etnografskog nakita, o čemu svedoči i ovaj pojas raskošnog izgleda i znatne težine.