Ikona Sv. Arhandjel Mihajlo i Sv. Petka
Dimenzije:
Tehnika: ulje na platnu
Poreklo: Srbija - Vojvodina
Period: 19. vek
Veoma zanimljiva srpska ikona, slikana tehnikom ulje na platnu, odražava uticaje jednog osobenog stila ikonopisanja koji su razvili srpski slikari ikona, poznati kao zografi, tokom prve polovine 18. veka. Stoga ova ikona nije izrađena u duhu baroknog i akademskog sakralnog slikarstva, koje je bilo prihvaćeno kao glavni uzor i promovisano od strane srpske pravoslavne crkve počevši od druge polovine 18. veka pa nadalje, tokom 19. i početkom 20. veka. Zografi su bili putujući slikari ikona koji su stvarali u nemirnom i nesigurnom istorijskom razdoblju, koje je otpočelo seobom srpskog naroda pod Arsenijem III Čarnojevićem 1690. godine. Oni su započeli obnovu srpske umetnosti u pograničnim krajevima Habsburške monarhije, gde su se nastanili Srbi početkom 18. veka. Zografi su slikali ikone za narod, za pripadnike nove građanske klase koja se tada rađala, za seljaštvo i za parohijske crkve. Na njihovim ikonama nije bilo mistike niti kompleksnih teoloških značenja svojstvenih tradicionalnom vizantijskom ikonopisu. Oni su slikali ikone koje su bile bliske narodu, putem kojih se mogao uspostaviti prisniji i emotivniji odnos između vernika i prikazanih svetitelja. Na njihovim ikonama su svetitelji i scene bili prikazani jednostavno i neposredno, sa izraženom težnjom ka dekorativnosti koja se postizala izvanrednim dinamičnim i bogatim koloritom. Nešto od tih osobenosti zografskih ikona iz prve polovine 18. veka možemo uočiti i na ovoj ikoni, a ono što je najviše povezuje sa stvaralaštvom starih srpskih zografa jeste upravo prisan, emotivan i neposredan odnos koji posmatrač ikone može uspostaviti sa ličnostima svetitelja prikazanim na ikoni.
Na ikoni su prikazani Sveti Arhanđel Mihajlo i Sveta Petka, kao cele figure, predimenzionirane u odnosu na druge motive na ikoni, kako stoje na brežuljku. U drugom planu se može videti crkva ili manastir, belih zidova i crvenih krovova, sa tornjem u baroknom stilu, što ukazuje na to da se nalazi u nekom od krajeva Vojvodine. Ispred crkve/manastira, na brežuljku, između velikih figura svetitelja, možemo uočiti sitnu figuru episkopa ili igumana u crnoj mantiji sa crnom kamilavkom na glavi. Sveti Arhanđel Mihajlo je odeven u vojničku uniformu, sa oklopom na grudima ispod kojeg nosi zelenu tuniku, dok mu je preko ramena prebačen crveni plašt. On u jednoj ruci drži mač, a u drugoj vagu koja simbolizuje njegovu ulogu u Božjem sudu, gde meri ljudske duše. Sveta Petka je, kao i uvek, prikazana u tamnoj monaškoj odeći, pri čemu je neuobičajen detalj beli epitrahilj sa motivima lobanje i krstova koji ona nosi na ovoj ikoni. Sveta Petka u jednoj ruci drži krst i grančicu palme koja simbolizuje njenu pobedu nad telesnim iskušenjima i njen put ka svetosti, a u drugoj zatvorenu knjigu – Jevanđelje i brojanice. Nebo koje zauzima najveći deo pozadine na ikoni je modro-plave boje, sa svetlo-crvenim nizom oblaka iza glava svetitelja, kao i svetlo-crvenim segmentom na horizontu koji ukazuje da je prizor obasjan nebeskom svetlošću. Pri vrhu ikone, na centralnom delu, prikazan je Isus Hrist, kao mali dopojasni čeoni lik, odeven u ružičasti hiton i plavi himation, sa zlatnim oreolom koji emituje zrake svetlosti, bojeći u svetlo-crveno segment otvorenog neba na kojem se pojavljuje Hrist. Sa donje strane je figura Isusa Hrista uokvirena rojem sivih oblaka.
Dakle, način slikanja, izbor kolorita, kao i izrazi lica svetitelja prikazanih na ovoj ikoni, koja je nastala u 19. veku, povezuju je sa stilom ikonopisanja srpskih zografa iz prve polovine 18. veka.
