Ikona Jerusalim

Dimenzije: 64 x 58 cm
Tehnika: ulje na platnu
Poreklo: Jerusalim
Godina: 1901.
 
   Ova izuzetna ikona pripada posebnom tipu ikona poznatom pod nazivom "Jerusalim". To su ikone koje su pravoslavni hodočasnici donosili sa svojih pokloničkih putovanja u Svetu zemlju, gde su posećivali Hristov grob. Ove ikone izrađivali su ikonopisci iz Jerusalima. Slikane su na platnu, a običaj je bio da ih hodočasnik uvije poput svitka i na taj način donese sa svog putovanja. Nakon povratka, ikona bi se pričvršćivala za podlogu u vidu drvenog rama ili panela i čuvala u privatnosti doma kao vredna memorabilija ili darivala lokalnoj crkvi kao svedočanstvo o hodočašću istaknutih članova zajednice.
   Ikone tipa "Jerusalim", poznate i kao "hadžijske ikone", imaju u centralnom delu prikaz crkve Hristovog groba u Jerusalimu, koji je predstavljen u arhitektonskom preseku. Unutrašnjost crkve na ikoni ispunjena je scenama vezanim za Hristov život, kao što su Raspeće, Skidanje s krsta, Oplakivanje Hrista i Vaskrs, ali i prikazima ceremonijala koji se odvijaju u crkvi Hristovog groba, poput dolaska patrijarha, litija i obreda silaženja Svetog Ognja. Ikona tipa "Jerusalim" bogata je brojnim malim pojedinačnim scenama, figurama i arhitektonskim motivima, uz odgovarajuće natpise, što joj daje upečatljiv i prepoznatljiv karakter.
   Posebno interesantna karakteristika ovih ikona jeste hadžijski ili ktitorski zapis, koji se nalazi unutar uokvirenog polja ili kartuša na ikoni. Na ovoj ikoni zapis glasi: "Суса Костић - поклоница на живоноснаго Гроба Господна, 1901." Ovaj natpis ukazuje na to da je ikonu sa svog hodočašća donela izvesna Suza Kostić 1901. godine.
   Ikone "Jerusalim" nastajale su od prve polovine 17. veka do početka 20. veka i bile su prisutne u svim pravoslavnim zajednicama na Balkanu i Bliskom Istoku tokom tog perioda. Zanimljivo je da je praksa odlaska hrišćana sa Balkana na hodočašće u Jerusalim odražavala uspon imućne građanske klase u poznom periodu Osmanskog carstva. Ova klasa bila je svesna svog verskog identiteta i važnosti lične pobožnosti za celu lokalnu zajednicu.
   Ikone "Jerusalim" nalaze se u znamenitim crkvama i manastirima, poput manastira Studenice, kao i u zbirkama značajnih muzejskih institucija, uključujući Narodni muzej Srbije i Muzej istorije Srbije u Beogradu. Na izložbi "Od bidermajera do Mediale – Slikarstvo 19. i 20. veka", održanoj u Istorijskom muzeju Srbije tokom 2021/2022. godine, među izloženim delima našla se i jedna ikona "Jerusalim".