Bista Menelaja
Visina sa postoljm: 14 cm
Materijal: bronza
Poreklo: moguće Italija
Period: 19. vek
Ova minijaturna bronzana bista na mermernom postolju predstvalja grčkog junaka, kralja Sparte, Menelaja. Skulptura je izrađena po uzoru na Menelajevu bistu od mermera koja se nalazi u Vatikanskom muzeju. Menelaj je prikazan iz profila, on ima bradu i dužu kosu, a na glavi nosti tipično antički šlem na kojem su prikazane scene borbe sa kentaurom. Skulpturu odlikuje izvanredan smisao za detalj.
Ova mala skulptura najverovatnije je izrađena kao svojevrsni suvenir za putnike koji su tokom svoje Velike Ture (Grand Tour) obavezno posećivali i Rim. Velika Tura je pojava svojstvena 18. i 19. veku i prvobitno se odnosila samo na pripadnike visoke engleske aristokratije koji su kao sastavni deo svog obrazovanja provodili nekoliko godina na putu, obilazeći gradove u Italiji, kao što su Venecija, Firenca i Rim, da bi nastavili ka Grčkoj gde su boravili u Atini proučavajući izvorne antičke spomenike. Putnici Velikih Tura bili su prvi turisti. Kasnije su i pripadnici drugih bogatijih društvenih slojeva, uključujući i žene, odlazili na ova obrazovna putovanja. Za ove putnike izrađivali su se suveniri, kao što su skulpture i gravire sa motivima lokalnih spomenika. Ti suveniri su zapravo bili vredni artefakti i poželjni predmeti za kolekcionare. Veliko interesovanje za antičku umetnost bilo je glavni motiv ovih putovanja, kao i nabavljanja ovih predmeta.
Menelaj je značajna ličnost iz grčke mitologije, kralj Spare i muž Jelene Trojanske čija je otmica od strane Parisa dovela do Trojanskog rata. Menelaj je naravno želelo da vrati ženu i da se osveti za ovaj nasilnički čin, tako da je zajedno sa Agamemnonom oformio koaliciju sa grčkim snagama i krenuo u pohod na Troju, čime je otpočeo desetogodišnji Trojanski rat. Menelaj je igrao značajnu ulogu u Trojanskom ratu i učestvovao je u svim ključnim bitkama. Najznačajnija je njegova borba sa Parisom, kada ga je umalo ubio, ali je boginja Afrodita intervenisala i spasla Parisa. Nakon pada Troje Menelaj se ponovo sjedionio sa Helenom, kojoj je oprostio izdaju i oni su se zajedno vratili u Spartu. Njegov povratak u Spartu koji je Homer opisao u "Odiseji" bio je pun izazova i on je lutao nekoliko godina pre nego što se konačno vratio u Spartu. Menelaj i Helena su ponovo uspostavili svoju vladavinu u Sparti. Imali su ćerku Hermionu kao i drugu decu. Prema pojedinim predanjima bogovi su Menelaju podarili besmrtnost i on živeo je zajedno sa Helenom u Elisejskim poljima. Menelaj je ključna figura u mnogim delima antičke grčke literature, kao što su "Ilijada" i "Odiseja", Euripiduve drame i epske pesme. Njegov lik je takođe prikazivan na mnogim likovnim delima. Menelaj predstvalja teme kao što su lojalnost, bračna vernost i složenosti ljubavi i osvete u grčkoj mitologiji.