Ikona Sveti Nikola
Dimenzije: 41,5 cm x 50 cm
Tehnika: jajčana tempera na dasci
Poreklo: Rusoja
Period: 19. vek
Na ikoni je prikazana scena sa Svetim Nikolom koji kleči, raširenih ruku, u gestu ukazivanja na Hrista i Bogorodicu, čije se figure nalaze iznad njega, u lebdećem stanju. Sveti Nikola je odeven u raskošnu, kanonsku arhijerejsku odeždu, sa svetlo plavim omoforom koji je obrubljen zlatom i izvezen zlatnim krstovima. On ima crvenu odeždu i beli orgtač. Na pultu kraj njega nalazi se otvorena knjiga - Biblija, sveća, mitra optočena biserima i krst sa raspećem. Scena se odvija unutar crkve, a to naslućujemo na osnuvu arhitektonskog elmementa - stuba na levoj strani ikone. Bogorodica i Hrist su odeveni u ružičaste odežde sa plavim orgtačima. Pozadina je smeđe boje, koja čini upečatljiv kontrast u odnosu na življe boje kojima su naslikane figure na ikoni.
Ikona sa ličnostima smeštenim u enterijer i prikazanim u neuobičajenim dinamičnim pozama po svojoj kompoziciji i stilu slikanja je u suprotnosti sa uspostavljenim kanonima tradicionalno ruskog ikonopisa. To se odnosi i na figuru svetog Nikole koji je glavni motiv na ovoj ikoni, kao i na figure Hrista i Bogorodice koje izgledaju kao da su na ovu ikonu dospele pravo sa neke italijanske slike iz 17. ili 18. veka. Ikona je slikana u stilu kakav su promovisali ruski dvor i Akademija umetnosti, i za koji je karakteristična evropeizacija tradicionalnog ruskog ikonopisa. Ona je veoma prefinjeno naslikana, sa izrazitim stremljenjem ka realizmu i sa elementima baroknog stila. Okretanje ka zapadnoj kulturi i umetnosti započeo je još car Petar Veliki na prelazu iz 17. u 18. vek. Propagiranje zapadnih stilova u slikanju ikona dovelo je do velikog razdora, i dok je u najvišim crkvenim krugovima to bilo prihvaćeno, javila se izrazito tradicinalna struja takozvanih staro-veraca koji su se žestoko protivili bilo kakvom odstupanju od ustaljenog kanona ruskog ikonopisa inspirisanog vizantijskim sakralnim slikarstvom.
Sveti Nikola je najpoštovaniji svetac u pravoslavnom hrišćanstvu, zaštitnik je trgovaca, putnika i mornara. Pretpostavlja se da je bio episkop u gradu Mira u Likiji u 4. veku. Bio je jedan od crkvenih otaca prisutan na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. Njegov kult je bio uspostavljen na Istoku već u 6. veku, ali nije postao široko rasprostranjen sve do 9. veka, kada je Patrijarah Metodije I (umro 847.) sačinio njegovu prvu biografiju. U drugoj polovini 10. veka, Simeon Metafrast je napisao još jedno „Žitije Sv. Nikole“, koje je značajno doprinelo širenju kulta ovog sveca u Rusiji u 11. veku. Mornari iz Normandije su 1087. ukrali mošti Svetog Nikole iz Mire, i preneli ih u Bari, u Italiji, gde se one i danas čuvaju. Od tog događaja, pa na dalje, kult Svetog Nikole je postao skoro univerzalan, prihvaćen i u Zapadnom kao i u Istočnom hrišćanstvu. Ruske hronike iz 11. veka svedoče o tome da nije postojalo ni jedno mesto u Rusiji, gde se nije mogla zateći crkva posvećena Svetom Nikoli.
O tome koliko je poštovan kao svetac u pravoslavnom svetu, govori i ruska izreka koja glasi: „Ako se išta dogodi Bogu, uvek nam preostaje Sveti Nikola“. Po odanosti i poštovanju koje mu ukaziju vernici, Sveti Nikola zauzima mesto odmah posle Bogorodice.
